Wisenten nemen afscheid van gestorven koe

Eind 2018 is de oudste koe van de kudde wisenten in het Kraansvlak doodgegaan. Het dier was recent gestorven toen ze werd gevonden door een boswachter van het wisentenproject van PWN en ARK Natuurontwikkeling. Het bood een bijzondere mogelijkheid om na te gaan wat er na haar dood gebeurt. Cameravalbeelden en GPS data geven een uniek kijkje in hoe andere dieren met de situatie omgaan.

Wisenten zijn zeer sociale dieren. Ze leven in kuddeverband met sterke familiebanden en een duidelijke hiërarchie. Oudere koeien leiden de kudde. Uit wetenschappelijk onderzoek dat is uitgevoerd in het Kraansvlak bleek dat deze koe een belangrijke status binnen de kudde had. De koe is in 2008 op zevenjarige leeftijd naar het Kraansvlak gekomen. In tien jaar tijd groeide ze uit tot het oudste en meest ervaren dier in de kudde. Met haar bijna 18 jaren heeft de koe een respectabele leeftijd bereikt, wisent koeien worden in de natuur gemiddeld 20 jaar. Ze heeft in het duingebied vier kalveren gekregen, de laatste in de zomer van 2018.

Onmisbare schakel

Dode dieren zijn onmisbaar in de natuur. Een dood dier vervult de functie van een druk bezocht restaurant, waar honderden andere dieren aan de dis schuiven. Imposante soorten zoals raaf en vos, maar ook talloze insecten als vliegen en aaskevers. Kadavers vormen daarmee de laatste schakel in een ingenieuze voedselketen. De dood van het ene dier betekent het (over)leven voor een ander. Als een grote grazer sterft, is vaak te zien dat de groepsleden van de overgebleven kudde gedurende enkele dagen tot weken het dode dier bezoeken en aftasten. De omgeving wordt platgetrapt en er ontstaan talloze wildpaadjes die bij het dier uitkomen. Naarmate de overleden grazer hoger in de rangorde staat, kan dit afscheid intenser en langer duren. In menselijke termen noemen we dit “afscheid nemen”.

Afscheid in het Kraansvlak

Uit monitoring in de eerste weken na de dood van de wisentkoe blijkt dat de overige wisenten haar regelmatig bezocht hebben. Meerdere keren raakten volwassen wisenten daarbij de kop van de overleden koe aan met hun eigen kop. Haar jonge kalf bleef de eerste dagen dicht in de buurt van zijn moeder. Inmiddels is hij terug in de groep wisenten, waarin hij verder opgroeit samen met zijn drie leeftijdgenoten. Naast regelmatig bezoek van vossen, zijn ook de Konik paarden en Schotse hooglanders veelvuldig langsgekomen. Ook zij raakten de koe aan en besnuffelden het kadaver. Eén konik likte zelfs de vacht van de wisent. Eenmaal joeg het wisentkalf de jonge hooglanders weg van zijn moeder.

Het wisentenproject in Kraansvlak is in 2007 gestart met de komst van de eerste wisenten in de Nederlandse natuur, in het duingebied bij Zandvoort. In 2018 is het project door de partners PWN en ARK Natuurontwikkeling afgerond. In ruim tien jaar tijd is er veel geleerd van de ervaringen met wisenten in ons Nederlandse landschap. De afgelopen zeven jaar werd het project geleid door Yvonne Kemp van ARK Natuurontwikkeling. Na 2018 blijft PWN zich inzetten voor het verder opdoen en uitwisselen van kennis over de wisenten.