Wisenthaar zorgt voor perfect nestmateriaal

In het Nationaal Park Zuid-Kennemerland worden sinds 2013 nesten van broedvogels geanalyseerd door PWN. De vacht van verschillende soorten (grote) grazers wordt door veel vogels gebruikt om een warm en zacht nest te maken. Dit jaar blijkt in Kraansvlak, onderdeel van het park, voor diverse vogelnesten veel gebruik te zijn gemaakt van het haar van de wisenten.

Elk jaar begint op 1 maart het vogelbroedseizoen in het Nationaal Park Zuid-Kennemerland, een 3800 hectare groot duinreservaat dat loopt van IJmuiden tot Zandvoort. Tijdens het broedseizoen worden verstoringen beperkt en geldt voor sommige delen van het gebied een toegangsverbod om vogels in alle rust te kunnen laten broeden.

Als duinbeheerder is PWN in 2013 een studie gestart waarbij gekeken wordt naar het broedsucces van zangvogels in de Kennemerduinen, onderdeel van het Nationaal Park. Twintig identieke nestkasten zijn daarvoor geplaatst in een bebost deel met naaldbomen. Veel van deze nestkasten worden elk jaar bewoond door kool- en pimpelmezen met zelfs een paartje glanskoppen in het eerste jaar van de studie. In 2016 is het onderzoek uitgebreid en zijn aanvullende nestkasten geplaatst in Kraansvlak, een omheind gebied tussen Zandvoort en Overveen. Hier leeft sinds 2007 een groep Europese bizons of wisenten onder natuurlijke omstandigheden. Daarnaast zijn in de gebieden ook Schotse hooglanders, konikpaarden, konijnen, damherten en reeën te vinden.

Broedvogels gebruiken voor de bouw van hun nest een grote verscheidenheid aan materiaal dat kan verschillen tussen de verschillende soorten vogels. Gras, mos en takken worden veelal gebruikt. Maar ook haar van dieren wordt vaak aangebracht in de bovenste laag van het nest. Door de perfecte timing van de natuur wisselen de meeste grazers hun vacht als de temperatuur in het voorjaar stijgt, waardoor dit mooi samenvalt met de behoefte van vogels aan nestmateriaal. Wisenten schuren dan regelmatig tegen bomen en struiken om van hun dikke wintervacht af te komen, waardoor plukken haar achterblijven dat gebruikt kan worden door vogels. Daarnaast nemen wisenten het hele jaar door zandbaden om van parasieten zoals teken af te komen. Dit helpt eveneens om dikke vacht te verliezen.

Dit gedrag is niet alleen gunstig voor de wisenten zelf, maar heeft ook een positief effect in het gebied omdat het zorgt voor open en zanderige plekken. Ideaal voor soorten als zandhagedis en pioniervegetatie, soorten die afhankelijk zijn van open plekken. Begin mei bleek het ook perfect voor nestelende vogels. Bij reguliere controle van de nestkasten in Kraansvlak werden diverse nesten ontdekt die voorzien waren van veel wisenthaar. Waar voornamelijk de lange haren van Schotse hooglanders worden gebruikt, wordt de kortere dikkere vacht van wisenten gebruikt omdat de wollige haren zorgen voor een hele zachte en warme bedekking waar de eieren op kunnen liggen terwijl ze worden uitgebroed. In aanvulling daarop wordt ook vachtmateriaal van konijnen, damherten en reeën door de broedvogels gebruikt.

Een gratis schoolplaat over de wisent in de Nederlandse natuur is hier gratis te downloaden.